Blog

Temat kastracji i sterylizacji często przewija się w gabinecie lekarskim. Narosło już wiele kontrowersji i mitycznych obaw co do słuszności i następstw przeprowadzania tych zabiegów. Aktualny stan wiedzy zdecydowanie jednak przemawia za kastrowaniem psów samców oraz sterylizacją suk. Jest to świadoma forma zapobiegania niechcianym ciążom, eliminacji ucieczek, agresji i zachowań seksualnych, a przede wszystkim redukcji ryzyka wystąpienia niektórych chorób u naszych podopiecznych.

Kastracja psa polega na chirurgicznym usunięciu obu jąder, w których produkowane są plemniki i przeważająca ilość męskiego hormonu płciowego – testosteronu. Kastracja w celu złagodzenia temperamentu, osłabienia agresji, zapobiegania włóczęgostwu, ograniczenia tendencji do znaczenia moczem i redukcji popędu płciowego powinna być wykonana u psów poniżej 1,5 roku. Kastracja ze wskazań lekarskich dotyczy często osobników starszych oraz samców, u których przed osiągnięciem dojrzałości płciowej (zależnie od rasy 8-12 m-cy) jedno, bądź oba jądra nie zstąpiły do moszny lecz pozostały w jamie brzusznej lub uwięzły w kanale pachwinowym. Taki stan nazywamy wnętrostwem. Jest to cecha przekazywana na potomstwo, więc samiec wnęter powinien być wyeliminowany z rozrodu. Dodatkowo istnieje duże prawdopodobieństwo, że w przebywającym w jamie brzusznej jądrze dojdzie do degeneracji miąższu i rozrostu nowotworowego, czemu zapobiec może jedynie kastracja.

Skierowanie na kastrację z powodów zdrowotnych obejmuje również psy seniory, kiedy nasi podopieczni cierpią na:

• łagodny rozrost prostaty utrudniający oddawanie moczu i kału
• gruczolaki przyodbytowe w postaci małych, krwawiących guzków powodujące dużą bolesność i ryzyko zakażeń bakteryjnych
• nowotwory jąder dające często przerzuty do organów wewnętrznych
• dermatozy hormonozależne i inne schorzenia endokrynologiczne

Do niedawna można było spotkać się z wykonywaniem tzw. ”kastracji na wesoło” kiedy nie usuwa się jąder, a jedynie podwiązuje nasieniowody. Operacja tą metodą likwiduje tylko możliwość reprodukcji takiego samca ale nie obniża poziomu testosteronu, tym samym też nie zmniejsza ryzyka schorzeń opisanych powyżej oraz nie koryguje niepożądanych zachowań.

Równie często jak kastracje psów wykonuje się w gabinecie lekarskim sterylizacje suk. Sterylizacja to chirurgiczne usuniecie obu jajników i macicy co nieodwracalnie eliminuje cieczkę u suk, pozbawiając je zdolności do rozmnażania się. Dojrzałość płciowa, czyli pierwsza cieczka pojawia się u suk w zależności od rasy między 6-18 m-cem życia. Klasyczna cieczka trwa ok. 3 tyg. i powtarza się w regularnych odstępach dwukrotnie w ciągu roku, czasem raz na rok. Podczas cieczki obserwujemy surowiczo-krwisty wypływ z dróg rodnych, początkowo obfity i ciemny później stopniowo bardziej skąpy i jaśniejszy. Równocześnie znacznie rośnie atrakcyjność suki dla samców i chęć do ucieczek. Mniej więcej w połowie cieczki są dni płodne i możliwość pokrycia przez psa. U suk nie występuje zjawisko menopauzy.

Istnieje wiele form zapobiegania i unikania konsekwencji cieczki przez podawanie tabletek lub zastrzyków hormonalnych. Substancje te jednak mogą mieć niekorzystny wpływ na płodność, więc nie są polecane dla suk hodowlanych. Zdarza się również, że po długotrwałym ich stosowaniu efektem ubocznym będzie wystąpienie ropomacicza, cukrzycy czy nowotworów sutków. Dlatego wybór tych preparatów powinien być każdorazowo przemyślany i skonsultowany z lekarzem weterynarii, który poleci najlepszą formę antykoncepcji dla naszej pupilki.

Sterylizacja jest najskuteczniejszą i najwłaściwszą metodą kontroli rozrodu zwierząt nie używanych do hodowli i tych oraz zalecana u starszych suk hodowlanych, w przypadku których właściciel zdecydował, że nie będą miały kolejnych miotów. Sterylizacje suk nie przeznaczonych do hodowli powinniśmy planować dopiero po pierwszej cieczce. Suki wysterylizowane wcześniej mogą mieć objawy infantylizmu lub nie trzymania moczu. Objawy nie trzymania moczu (całkowicie uleczalne) mogą pojawić się również u kilkuletnich suk, najczęściej z nadwagą, a rasami predysponowanymi są: Doberman i Bokser.

Zaletami sterylizacji z wyboru jest:

• oszczędzenie zwierzętom stresu rozrodczego
• pozbycie się kłopotu z cieczkami
• redukcja niepożądanych ciąż
• brak ciąży urojonej
• brak schorzeń ginekologicznych
• terapia niektórych schorzeń endokrynologicznych (metabolicznych i dermatologicznych)
• profilaktyka procesów nowotworowych układu rozrodczego
• profilaktyka procesów nowotworowych gruczołu mlekowego
• brak ucieczek i ich konsekwencji (pogryzienia, wypadki)

Sterylizacja z konieczności jest często jedyną metodą leczenia zmian chorobowych jajników, macicy oraz cukrzycy i niektórych dermatoz.
Sterylizacja oraz kastracja pomaga również eliminować niepożądane zachowania jak np.:

• agresja
• włóczęgostwo
• nadpobudliwość seksualna
• znaczenie moczem

Interwencja chirurgiczna w celu korygowania zaburzeń behawioralnych psów przynosi poprawę w 70% przypadków (mniej skuteczna przy agresji terytorialnej, wykluczona u psów lękliwych). Zabieg nie ma wpływu na zachowanie się ogólne zwierzęcia (szczekanie, aktywność ruchową i myśliwską, nabyte umiejętności, cechy użytkowe).

Inną formą leczenia nieprawidłowych zachowań u psów jest pomoc farmakologiczna i wychowawcza. Leki wykorzystywane przy terapii behawioralnej to preparaty hormonalne (hormony płciowe żeńskie i męskie) oraz środki psychotropowe (uspokajające, antydepresyjne, przeciwlękowe). Ze względu na szeroki margines działań dodatkowych w/w leków należy je stosować zgodnie z zaleceniami lekarza i pod ścisłą jego kontrolą.

Faktycznie więc kastracja i sterylizacja są często wykonywane przez lekarzy weterynarii, a dzięki dzisiejszym sposobom znieczuleń i technikom operacyjnym niebezpieczeństwo wystąpienia powikłań śród- i pooperacyjnych jest ograniczone do minimum. Oba te zabiegi wykonuje się w głębokiej narkozie i po wcześniejszych badaniach kwalifikujących do operacji (analiza krwi, EKG, cytologia pochwy, USG). Dzięki temu nasi pacjenci dochodzą do siebie już po kilku godzinach od zabiegu, a w ciągu paru następnych dni całkowicie odzyskują formę (już po kilku tygodniach mogą wrócić do treningów i pracy w zaprzęgu). Nieprawdą jest, że psom po tego typu operacji grozi zawsze nadwaga i ospałość. Przy stosowaniu właściwej diety i odpowiedniej ilości ruchu nasze czworonogi będą długo cieszyć się dobrą kondycją i solidnym zdrowiem. A my wraz z nimi.

dr n. wet Tomasz Nowak
Specjalista Rozrodu Zwierząt
Specjalista Chorób Psów i Kotów